Μία φράση που πολύ συχνά ακούει ένας βίγκαν είναι το «είσαι ακραίος» σε διάφορες παραλλαγές. Ενδεικτικά: «καλά τα λες μέχρι ένα σημείο, μετά γίνεσαι ακραίος», «δεν είμαι των άκρων», «το να κόψεις εντελώς το κρέας είναι ακραίο», «η επιλογή σου να κόψεις εντελώς τα ζωικά είναι ακραία», κτλ. Εν ολίγοις, πολλοί άνθρωποι δείχνουν ότι συμφωνούν μέχρι ένα σημείο με τους βίγκαν αλλά μετά το σημείο αυτό, ο βιγκανισμός γίνεται γραφικός και ακραίος.
Το σημείο μέχρι το οποίο συμφωνούν οι περισσότεροι σχετίζεται με τον «τρόπο παραγωγής κρέατος». Όλοι συμφωνούν ότι τα ζώα δεν πρέπει να υποφέρουν, να δεινοπαθούν και να κακοποιούνται. Σ’ αυτό, σχεδόν όλοι ταυτίζονται με τους βίγκαν.
Το σημείο στο οποίο οι βίγκαν γίνονται «ακραίοι» είναι το σημείο που οι βίγκαν λένε «να μην πεθαίνουν τα ζώα και να μη γίνονται τροφή». Άπαξ και κάποιος θεωρεί ότι τα ζώα δεν αποτελούν τροφή και συνεπώς δε θα έπρεπε να σφαγιάζονται, αυτομάτως γίνεται ακραίος.
Ας δούμε όμως λίγο πιο αναλυτικά γιατί οι βίγκαν θεωρούνται ακραίοι. Τι το τόσο ακραίο πρεσβεύουν και διατυμπανίζουν; Σε ποιο σημείο γίνονται υπερβολικοί; Ποιες αφορμές δίνουν στους συνομιλητές τους για να χαρακτηριστούν ως «ακραίοι»;
1) Είναι ακραίο να μην τρως κρέας και να το έχεις αφαιρέσει εντελώς από τη διατροφή σου
Το βασικότερο επιχείρημα ενός παμφάγου που θα χαρακτηρίσει κάποιον ως «ακραίο βίγκαν» είναι πως αφαίρεσε το κρέας από τη διατροφή του. Προφανώς, πιστεύει πως το κρέας είναι απαραίτητο για την ανθρώπινη υγεία. Κάτι τέτοιο όμως ΔΕΝ ισχύει, καθώς έρευνες έχουν δείξει πως οι χορτοφάγοι όχι μόνο είναι υγιείς, αλλά έχουν κατά μέσο όρο και καλύτερη υγεία από αυτήν των παμφάγων.
Επίσης, είναι δεδομένο πως οι πληθυσμοί που ζουν περισσότερο είναι αυτοί που ακολουθούν μια διατροφή με ελάχιστα ή καθόλου ζωικά (βλέπε Οκινάουα, Αντβεντιστές, κτλ).
Τέλος, πολλές ενώσεις διατροφολόγων παγκοσμίως, όπως και γιατροί, έχουν δηλώσει ξεκάθαρα πως η χορτοφαγική (βίγκαν) διατροφή είναι κατάλληλη αλλά και ευεργετική για τον άνθρωπο, ενώ μελέτες έχουν δείξει πως η φυτική πρωτεΐνη όχι μόνο αντικαθιστά ισάξια τη ζωική αλλά είναι και καλύτερης ποιότητας, με την έννοια ότι δε συνοδεύεται από τοξίνες, κακή χοληστερίνη, ορμόνες, κλπ.
Συνεπώς, το επιχείρημα είναι ΛΑΘΟΣ.
2) Είναι ακραίο να στερείσαι
Πολλοί παμφάγοι θεωρούν πως η στέρησης μίας τροφής η οποία ενδεχομένως να είναι γευστική, είναι ακραία αλλά και μη υγιής για την ψυχική υγεία. Θεωρούν πως το να καταπιέζει κάποιος τα «θέλω» του και να βάζει «πρέπει» και «μη» είναι λάθος και υπερβολικό.
Για αρχή να τονίσουμε ότι οι βίγκαν ΔΕΝ στερούνται το παραμικρό.
Vegan Black Burger
Ας υποθέσουμε όμως ότι στερούνταν. Για να απαντήσουμε σε αυτό, εφόσον η επιστήμη δε μπορεί εδώ να μας βοηθήσει, θα μιλήσουμε με όρους ηθικής.
Οι μέχρι σήμερα ανθρώπινοι ηθικοί κώδικες λοιπόν, υπαγορεύουν πως η βία είναι ένα εξαιρετικά αρνητικό στοιχείο μιας κοινωνίας, μιας ομάδας ή ενός ανθρώπου μεμονωμένα. Το να είναι κάποιος βίαιος θεωρείται όχι μόνο λάθος αλλά και επικίνδυνο και πρέπει να περιοριστεί άμεσα.
Η αφαίρεση της ζωής αποτελεί την χείριστη μορφή βίας. Η ζωή είναι ένα πολύτιμο, ανεκτίμητης αξίας αγαθό, καθώς «υπάρχει» μόνο μία φορά. Επομένως, σύμφωνα με την ανθρώπινη ηθική, η ζωή αξίζει πολύ περισσότερο από μια προσωρινή απόλαυση.
Πάνω στους ηθικούς μας κώδικες βασίζονται και πολλοί νόμοι. «Γίνεσαι βίαιος; Τιμωρείσαι από το νόμο». Η μόνη περίπτωση όπου οι ανθρώπινοι κώδικες επιτρέπουν την άσκηση βίας είναι για αυτοάμυνα και προστασία. Στην περίπτωση των ζώων όμως δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση για αυτοάμυνα. Ούτε καν για επιβίωση.
Δε ζούμε πλέον στην εποχή των σπηλαίων, συνεπώς δεν είμαστε αναγκασμένοι να σκοτώσουμε για να φάμε. Σύμφωνα με τους μέχρι σήμερα ηθικούς μας κώδικες λοιπόν, και εφόσον έχουμε την επιλογή να φάμε κάτι που δεν αισθάνεται πόνο, θα έπρεπε να το κάνουμε.
Συνοψίζοντας, αυτό που είναι ακραίο είναι το να σκοτώνεις κάποιο συναισθανόμενο πλάσμα απλά και μόνο για να ικανοποιήσεις μία απόλαυση.
3) Είμαστε πιο έξυπνοι από τα ζώα. Είμαστε στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας συνεπώς είναι ακραίο να ζητάς να μην σκοτώνουμε τα ζώα
Το ένα σκέλος έχει να κάνει με την ανθρώπινη ηθική πάλι (είμαστε ανώτεροι από τα ζώα), ενώ το άλλο έχει να κάνει με τη βιολογία/ ανθρωπολογία (τροφική αλυσίδα).
Ας ξεκινήσουμε με το δεύτερο κομμάτι, που εμπεριέχει και επιστήμη. Ο άνθρωπος είναι όντως το πιο ευφυές ον στον πλανήτη. Δεν ήταν όμως πάντα στην κορυφή της (τεχνητής) τροφικής πυραμίδας. Σύμφωνα με ανθρωπολόγους, τα κρανία των προγόνων μας ήταν γεμάτα τρύπες. Τρύπες από δόντια άλλων μεγαλύτερων κυνηγών.
Κάποτε λοιπόν, ήμασταν τα θηράματα και όχι οι κυνηγοί. Κάτι το οποίο είναι απολύτως λογικό δεδομένου ότι δεν είχαμε ανακαλύψει τα όπλα ακόμα. Αυτό που μας έκανε κυνηγούς ήταν το μυαλό μας και τα χέρια μας, τα οποία μπορούσαν να κατασκευάσουν όπλα, παγίδες, κλπ.
Γίναμε κυνηγοί επειδή επινοήσαμε και κατασκευάσαμε τα όπλα που μας έδωσαν τη δυνατότητα να κυνηγήσουμε. Δεν γεννηθήκαμε με ένα δόρυ στο χέρι, ούτε κάποιο μέλος του σώματός μας έμοιαζε με λεπίδα. Αντιθέτως η κατασκευή μας είναι ίδια με εκείνη των πιθηκοειδών συγγενών μας. Δεν έχουμε ανατομικά χαρακτηριστικά κυνηγού.
Όταν φτιάξαμε όπλα ανεβήκαμε στην τροφική πυραμίδα καθώς πλέον μπορούσαμε να σκοτώσουμε τα πάντα. Μόνο που τώρα αυτή η τροφική πυραμίδα αποτελεί ένα τεχνητό δημιούργημα και όχι κάτι το φυσικό (κάτι που έφτιαξε η φύση εξ αρχής).
Οπότε προκύπτει το ερώτημα: γιατί η φύση ενώ μας ήθελε παμφάγους – κυνηγούς, δε μας εξόπλισε εξ αρχής με τα ανάλογα προσόντα (κοφτερά νύχια, δόντια, ταχύτητα, δύναμη, γνάθο, όργανα), αλλά αντί για αυτό μας έδωσε «μυαλό» ώστε να «δει πότε και αν θα το χρησιμοποιήσουμε για να δημιουργήσουμε όπλα και να αναρριχηθούμε στο «θρόνο μας»;
Τα πράγματα είναι απλά. Εμείς τα κάνουμε δύσκολα. Δεν είμαστε σε κάποιον βιντεοπαιχνίδι, δεν έχουμε κάποια «αποστολή». Αν η φύση μας ήθελε παμφάγους και κυνηγούς, θα μας είχε δώσει τα αντίστοιχα χαρακτηριστικά. Τελεία.
Στο κομμάτι της ηθικής τώρα. «Είμαστε πιο έξυπνοι από τα ζώα, οπότε ορθώς τα σκοτώνουμε».
Σύμφωνα πάλι με την ανθρώπινη ηθική, ευφυΐα και εξυπνάδα σημαίνουν κριτική σκέψη, παιδεία, πολιτισμό, ενώ όλες οι πολιτισμένες κοινωνίες τονίζουν το πόσο σημαντικό είναι να καλλιεργούμε το πνεύμα μας.
Η δε βία πλέον, θεωρείται προϊόν χαμηλής νοημοσύνης, έλλειψης κριτικής σκέψης, ενώ εκείνοι που προσπαθούν να επιβληθούν με τη βία θεωρούνται από τους υπόλοιπους ανθρώπους «υπάνθρωποι».
Πώς λοιπόν μπορούμε να λέμε ότι «ο άνθρωπος είναι πιο έξυπνο ον και ΣΚΟΤΩΝΕΙ ανυπεράσπιστα πλάσματα;». Είναι όντως αυτό μία ενέργεια που θα έκανε ένα «ανώτερο, ευφυές, πανέξυπνο ον»; Πώς η εξυπνάδα μπορεί να πηγαίνει χέρι χέρι με τη βία και τη σφαγή;
Δεν είναι έννοιες αντίθετες; Γιατί ένα ανώτερο ον, το οποίο έχει αναπτύξει παιδεία, πολιτισμό και έχει καλλιεργήσει το πνεύμα του, να θεωρεί ορθό και θεμιτό να σκορπίζει πόνο χωρίς όρια και ενοχές;
Οι παραπάνω ερωτήσεις είναι ρητορικές και στην ουσία απαντούν στο επιχείρημα ότι «είμαστε ανώτεροι συνεπώς ορθώς σκοτώνουμε ζώα».
Όταν λοιπόν λένε πως ο βιγκανισμός είναι ακραίος, είναι σα να λένε πως «η συμπόνια, η καλοσύνη, η αποχή από τη βία, η ηθική και η δικαιοσύνη είναι ακραία».